Rozsypywanie prochów w Polsce jest tematem, który wciąż budzi wiele emocji, zwłaszcza że przepisy to regulujące nie były zmieniane od wielu dekad. Co warto o nich wiedzieć? Czy można rozsypać prochy zmarłego tak, aby było to legalne? Przedstawiamy aktualne przepisy państwowe i kanoniczne.
Czy można rozsypać prochy zmarłego?
O tym, czy można rozrzucić prochy zmarłego, mówi ustawa o cmentarzach i chowaniu zmarłych uchwalona 31 stycznia 1959 roku. Według niej prochy zmarłych mogą być pochowane wyłącznie w grobach ziemnych lub murowanych, katakumbach, kolumbariach. Te znów mogą znajdować się tylko na cmentarzach komunalnych albo wyznaniowych. Tym samym przepisy nie zezwalają na rozsypanie prochów w górach lub nad wodą, trzymanie ich w domu, nawet w hermetycznie zamkniętej urnie, lub pogrzebanie w wybranym miejscu.
Warto jednak pamiętać, że prawo to nie było aktualizowane od ponad 65 lat temu, chociaż w tym czasie wiele się zmieniło, także pod względem obyczajowości. Liczymy więc, że ustawodawca w końcu pochyli się nad oczekiwaniami obywateli, którzy chcą zabierać urny do domu lub pozwalać sobie na rozsypanie prochów. W Polsce wciąż pozostaje więc wiele do zmiany, zwłaszcza jeśli weźmie się pod uwagę postęp, jaki dokonał się w tym obszarze w innych europejskich krajach.
Czy można rozsypać prochu w morzu?
Wyżej wspomniana ustawa wskazuje, że „zwłoki mogą być pochowane przez złożenie w grobach ziemnych, w grobach murowanych lub katakumbach i zatopienie w morzu”, a „szczątki pochodzące ze spopielenia zwłok […] także w kolumbariach”. Czy to oznacza, że możliwe jest rozsypanie prochów w morzu w Polsce? Niestety nie. Ewentualność takiego pochówku dotyczy tylko ciała, i to jedynie w przypadku, gdy okręt, na którym doszło do zgonu, znajduje się na morzu i nie dotrze do portu objętego programem podróży w ciągu 24 godzin. Na rozsypanie prochów w morzu można się natomiast zdecydować w krajach z bardziej liberalnym prawem.
Czy można rozsypać prochy zmarłego poza cmentarzem?
W kwestii tego, czy można rozsypać prochy zmarłego, trzeba wziąć jednak pod uwagę nie tylko aspekty prawne, szczególnie gdy osoba zmarła lub jej najbliżsi są katolikami. Prawo kanoniczne, chociaż dopuszcza kremację jako godną formę pochówku, zdecydowanie sprzeciwia się przechowywaniu prochów w miejscu innym niż cmentarz lub poświęcone miejsce wyznaczone na ten cel przez władze kościelne. Według instrukcji „Ad resurgendum cum Christo”, która została wydana 15 sierpnia 2016 roku przez Kongregację Nauki Wiary, taki pochówek wyraża nadzieję na zmartwychwstanie ciała oraz podkreśla godność ciała ludzkiego. Jednocześnie traktowany jest jako uczynek miłosierdzia, a także sprzyja zachowaniu pamięci oraz umożliwia modlitwę za zmarłego przez całą wspólnotę chrześcijańską.
Według powyższych wytycznych katolicy nie powinni decydować się na rozsypanie prochów ani w Polsce (bo zabrania tego prawo państwowe), ani poza jej granicami, nawet jeśli jest to legalne.
Jaka jest kara za rozsypanie prochów?
Rozsypanie prochów po kremacji traktowane jest jako wykroczenie, co oznacza, że grozi za nie kara ograniczenia wolności, areszt, grzywna lub nagana. Areszt może trwać od 5 do 30 dni, a ograniczenie wolności związane z zakazem zmiany miejsca stałego pobytu i obowiązkiem pracy na cele społeczne – 1 miesiąc. Kara za rozsypanie prochów może być też finansowa i wynosić od 20 do 5 tysięcy złotych, chyba że ustawa przewiduje inaczej.
Czy można rozsypać prochy poza terenem Polski?
Chociaż kwestie związane z tym, czy można rozsypać prochy zmarłego, w naszym kraju są uregulowany w taki, a nie inny sposób, w wielu krajach europejskich mieszkańcy mają o wiele większe możliwości względem pochówku po kremacji. Na przykład na Węgrzech i w Hiszpanii dopuszcza się i trzymanie urny w domu, i rozrzucanie prochów na cmentarzach lub poza nimi. Podobnie jest w Szwecji, chociaż tutaj konieczne jest uzyskanie pozwolenia regionalnego przedstawiciela rządu, jeśli prochy mają zostać rozsypane. W Niemczech znów nie można trzymać urn w domu, ale można ich zawartość rozrzucić na morzu.
Takie niejednolite regulacje mogą prowokować pytanie, czy można rozsypać prochy zmarłego w innym kraju, niż został skremowany? Oczywiście jest to możliwe, jednak trzeba pamiętać o zasadach dotyczących transportu urny do danego państwa.