Kremacja w kulturach świata może mieć różne oblicza i motywacje. Przez jedne jest akceptowana, przez kolejne dopuszczalna, a znów przez inne zupełnie zakazywana. Co więcej, są kraje, gdzie odsetek takich pochówków wynosi niemal 100%! Jakie są zwyczaje kremacyjne na świecie? W których religiach spopielanie ciała jest najpowszechniejsze?
W jakich kulturach kremuje się zmarłych?
Chociaż jeszcze kilka dekad temu kremacja w wielu religiach była nie tyle niedopuszczalna, ile wręcz zakazana, obecnie coraz więcej reformowanych ruchów religijnych ją akceptuje. Tak stało się między innymi w przypadku niektórych odłamów chrześcijaństwa (w tym katolicyzmu i protestantyzmu), czy judaizmu. W opozycji do nich wciąż pozostają natomiast na przykład wyznawcy islamu, mormoni, prawosławni oraz ortodoksyjni żydzi, którzy – z różnych powodów – uznają ciałopalenie za niezgodne z fundamentami wyznawanej przez siebie wiary. Jak natomiast ta kwestia wygląda w kulturach Wschodu? Jakie są inne zwyczaje kremacyjne na świecie?
Kremacja w Indiach
Kremacja w hinduizmie jest praktyką bardzo powszechną, choć istnieją pewne wyjątki, kiedy się jej nie stosuje. Tak silny związek z tradycją wynika przede wszystkim z przekonań religijnych. Wyznawcy hinduizmu wierzą, że spopielenie zwłok pomaga uwolnić duszę i ułatwia jej przejście do kolejnego wcielenia. Jednocześnie pomimo traktowania ciała jako tymczasowego naczynia, po śmierci obchodzą się z nim z dużym szacunkiem, włączając nawet jego przygotowanie do swoich zwyczajów kremacyjnych. Na świecie, w społecznościach hinduistycznych, przed pogrzebem ciało zmarłego jest myte i ubierane w nowe szaty – białe dla mężczyzn i kolorowe dla kobiet. Według tradycji kremacja powinna się odbywać nad rzeką, w miarę możliwości Gangesem. Stos pogrzebowy zapala znów najstarszy syn lub inny męski członek rodziny. Natomiast po spaleniu ciała popioły są zbierane i często wrzucane do świętej rzeki.
Co więcej, wiele rodzin dąży do tego, by kremacja w Indiach miała miejsce w mieście Werenasi, które uważane jest za najświętsze. Istnieje bowiem przekonanie, że spalenie ciała właśnie tam gwarantuje ostateczne wyzwolenie duszy i koniec cyklu reinkarnacji.
To, jak bardzo może się różnić kremacja w kulturach świata, bardzo dobrze obrazuje inny zwyczaj praktykowany w Indiach. Wywodząca się z hinduizmu ceremonia sati polegała na złożeniu wdowy na stosie pogrzebowym męża, gdzie wraz z nim płonęła żywcem. Chociaż rytuał ten był wielokrotnie zakazywany, w niektórych rejonach utrzymał się aż do XX wieku.
Kremacja w Japonii
Mówiąc o kremacji w kulturach świata, nie sposób nie wspomnieć o Japonii, gdzie odsetek pogrzebów ciałopalnych jest największy – szacuje się, że spopiela się tam nawet powyżej 99% zmarłych. Sama praktyka została zapoczątkowana przez buddyjskich mnichów, którzy poprzez nią chcieli zbliżyć się do stanu Buddy. Obecnie znów poddają się jej niemal wszyscy z wyjątkiem wyznawców ruchów religijnych, gdzie jest zakazana (np. islam).
Kremacja w Japonii wiąże się z koniecznością wcześniejszego przygotowania ciała. Jest ono myte, a wszystkie jego otwory wypełnia się watą lub gazami. Następnie ubiera się je rytualnie w kimono (kobiety) lub kimono/garnitur (mężczyźni) i umieszcza w trumnie wraz z białym – kolejnym – kimonem, sandałami, sześcioma monetami, które mają umożliwić przewóz przez rzekę Sanzu, oraz innymi lubianymi przedmiotami. Wokół trumny, zwróconej stopami na południe, i głowy zmarłego przybyli na pogrzeb składają znów kwiaty.
Częścią rytuałów związanych z kremacją w Japonii jest nadanie zmarłemu nowego, buddyjskiego imienia, które po wypowiedzeniu ma go przywoływać. Dzięki temu rodzina może mówić o swoim bliskim, bez obaw o sprowadzenie jego ducha. Na zakończenie ceremonii pogrzebowej rodzina wyjmuje jeszcze z prochów jego kości, korzystając przy tym z pałeczek do jedzenia lub metalowych szczypców. Następnie są one przekazywane kolejnym osobom. Zwyczaj ten tak mocno wrósł w tradycję, że w Japonii do dzisiaj w złym tonie jest podawanie komuś jedzenia swoimi pałeczkami – może to bowiem kojarzyć się z przekazywaniem kości podczas ceremonii pogrzebowej.
Który kraj ma najwyższy wskaźnik kremacji?
Największy odsetek kremacji ma miejsce w Japonii i wynosi nawet powyżej 99%. Powyżej 90% zmarłych jest kremowanych także w Nepalu, Tajlandii i Korei Południowej. Z kolei w Europie taką formę pochówku najczęściej wybiera się w Słowenii, Czechach, Szwajcarii oraz Wielkiej Brytanii. Natomiast w Polsce, według szacunków, kremacja dotyczy około 40% pogrzebów.