O tym, skąd się wzięła kremacja, historia milczy. Wiadomo jednak, że spopielanie zwłok znane było już w czasach prehistorycznych. Ślady takich pochówków sprzed 8 000 lat p.n.e. zachowały się między innymi w Chinach. Jak jednak ewoluował zwyczaj ciałopalenia? Od kiedy kremacja w Polsce i Europie zaczęła być praktykowana powszechnie? Poznaj garść ciekawostek związanych z historią kremacji.
Kto wymyślił kremację?
Historia kremacji sięga czasów prehistorycznych (dokładniej epoki kamienia) i w podobnym czasie była stosowana w wielu rejonach świata. Co więcej, rozwijała się niezależnie w różnych kulturach na przestrzeni dziejów, a jej ślady można odnaleźć zarówno na terenie dzisiejszej Europy, jak i Azji. Kremacja praktykowana była między innymi w starożytnej Grecji i Rzymie, gdzie stanowiła część wojskowej ceremonii i formę pożegnania bohaterów. Rzymianie budowali nawet kolumbaria z wieloma rzędami nisz, gdzie składali urny z prochami zmarłych. Nisze dodatkowo opatrywane były tabliczkami z ich imionami, co pozwalało na kultywowanie pamięci o przodkach.
Od kiedy występuje kremacja w Polsce? Biorąc pod uwagę ślady historyczne, takich pochówków na terenie dzisiejszej Polski dokonywano już we wczesnej epoce brązu. To właśnie w tym okresie nasze ziemie zamieszkiwali przedstawiciele kultury unietyckiej, którzy prócz pochówków szkieletowych, praktykowali również między innymi palenie zwłok.
Jeśli chodzi o kremację, historia wskazuje, że zwyczaj ciałopalenia w Europie Środkowej był kontynuowany aż do czasów chrześcijańskich. Kościół uznawał bowiem zmartwychwstanie ciała, a jego spalenie traktował jako urąganie czci. Wyjątek stanowiły okresy wojen lub epidemii (np. dżumy i cholery), kiedy masowe pochówki były na porządku dziennym.
Kremacja była powszechna także w krajach skandynawskich. Wikingowie praktykowali ją do czasów rozpowszechnienia się chrześcijaństwa na tych terenach, a więc do XI wieku. Natomiast w starożytnym Egipcie i Persji od czasów Zaratustry była zabroniona.
Historia kremacji w czasach nowożytnych sięga znów XVIII wieku. Wtedy to w oświeceniowej Francji zaczęły się pojawiać głosy postulujące ograniczenie roli Kościoła w procesie pogrzebowym i stosowanie ciałopalenia jako równoprawnej formy pochówku. Pierwsze regulacje w tej kwestii zostały wydane więc właśnie tam, dekretem w 1789 roku. Pełne przepisy opracowano natomiast niemal sto lat później, bo w 1887 roku. Z kolei w Wielkiej Brytanii kwestią legalności kremacji zajęto się w 1884 roku. Co ciekawe, swój udział w popularyzacji spopielania miał nadworny lekarz królowej Wiktorii, Sir Henry Thompson, który jako jeden z pierwszych w nowożytnym świecie mówił o jej ekonomiczności i ekologiczności. Natomiast w Ameryce pierwsza udokumentowana kremacja – jak pokazuje historia – miała miejsce w 1792 roku.
Od którego roku jest kremacja w Polsce?
Historia kremacji w Polsce nowożytnej sięga początku XX wieku, jednak aż do czasów powojennych spopielanie zwłok było słabo rozpowszechnione. Wynikało to przede wszystkim z negatywnego stosunku Kościoła katolickiego, którego polska ludność w dużej mierze była wyznawcami. Zmiana w zakresie dopuszczalności kremacji nastąpiła dopiero w 1963 roku, z kolei od 1997 Kongregacja Nauki Wiary pozwala na odprawienie liturgii pogrzebowej nad skremowanymi szczątkami. To, od kiedy kremacja w Polsce jest możliwa, nie pokrywa się jednak z okresem popularności takiej formy pochówku. W odróżnieniu od innych krajów, gdzie spopielanych jest nawet 70-80% zmarłych, w Polsce ten odsetek wciąż jest relatywnie niski.
Kiedy powstało pierwsze krematorium w Polsce?
Pierwsze krematorium w Polsce powstało w 1955 roku w Łodzi, następnie w Krakowie (1961) i Poznaniu (1973). Wcześniej jednak działało jeszcze krematorium we Wrocławiu – założono je w 1921 roku, a więc za czasów przynależności miasta do Niemiec.
Natomiast pierwsze krematorium na świecie datowane jest na 1876 roku. Zostało otwarte w Mediolanie we Włoszech, a inspiracją do jego powstania była praca profesora Brunetti, który opracował nowatorskie techniki kremacji. Był on także twórcą pierwszego pieca kremacyjnego – zaprezentował go na wystawie światowej w Wiedniu. Kolejne krematoria powstały w Niemczech (Gotha, 1878) i USA (Waszyngton, 1879).